Kanker voorkomen? Dit helpt.

“Preventie van kanker is de enige oplossing.” zegt Dr. Věra Novotný. Zij is als hematoloog specialist in bloedziektes, zoals leukemie. De cijfers laten duidelijk zien dat er steeds meer kanker voorkomt. Kijk maar eens in deze interactieve grafiek van het Integraal Kankercentrum Nederland. [1] De meest voorkomende kankersoorten zijn huidkanker, borstkanker, longkanker, darmkanker en prostaatkanker. De behandeling van kanker is ingrijpend, zwaar, en niet altijd succesvol. We moeten daarom écht van nazorg naar voorzorg.

Wat is de oorzaak van kanker?

Allereerst is het belangrijk om te begrijpen waardoor kanker ontstaat. ‘Slechte genen’ zijn maar voor 5-10% van de gevallen verantwoordelijk. Bepaalde virussen (bijvoorbeeld humaan papillomavirus in de cervix en hepatitis B in de lever) en bacteriën (bijvoorbeeld Helicobacter pylori in de maag) kunnen ook kanker veroorzaken, net zoals toxische omgevingsinvloeden zoals asbest, radioactieve straling en PFAS. Maar wist je dat 30-40% te maken heeft met leefstijl? Onze leefstijl heeft invloed op de mate van chronische laaggradige ontsteking in het lichaam, het goed functioneren van het immuunsysteem en het herstellen van ons DNA. Daarnaast spelen leefstijlfactoren een rol in het tot uiting komen van genen, wat aan de basis staat van alle processen in ons lichaam. [2]

Hoe kan ik kanker voorkomen?

Een garantie bestaat er helaas niet, maar er is wel veel dat je zelf kunt doen om het risico op kanker te verlagen. Wetenschappelijke studies onderschrijven verscheidene leefstijlfactoren met een gunstig effect op het voorkomen van kanker. Ik geef je graag een lijstje aanbevelingen waarmee je je uitgangspositie zo sterk mogelijk maakt. [3]

Handhaaf een gezond gewicht

Overgewicht verhoogt het risico op onder andere borstkanker, darmkanker, prostaatkanker en alvleesklierkanker. Een overmaat aan vetcellen verhoogt de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam en laat het vuurtje van laaggradige ontsteking in het lichaam opvlammen. Het advies is om je gewicht zo laag mogelijk binnen de gezonde grenzen te houden [3], waarmee een BMI tussen de 18,5 en 25 wordt bedoeld. Afvallen kan een ontzettende uitdaging zijn. Ik help je graag naar een gezond gewicht in een dieetloos traject waarbij we jouw fysiologie gaan optimaliseren. Stuur me vrijblijvend een berichtje via de mail of in een DM op Instagram.

Kom in beweging en blijf actief

Eerder heb ik al uitgebreid beschreven waarom een inactieve leefstijl vreselijk ongezond is. Lichaamsbeweging helpt natuurlijk bij het verkrijgen van een gezond gewicht, maar verlaagt ook ontsteking in het lichaam. Weet dat je met kleine aanpassingen al flinke winst kunt behalen. Alle vormen van beweging tellen mee! Lees dit artikel eens over de geldende ontzit- en beweegrichtlijnen en laat jezelf laagdrempelig coachen naar meer beweging met mijn gratis e-book Het Stappen Kompas.

Voed jezelf

Ik zeg altijd: “Nourish, not punish.” Oftewel: voed jezelf. Michael Pollan maakt daarvan: “Eat food. Not too much, mostly plants.” [4] Groenten, volkoren granen en fruit bevatten vezels ter ondersteuning van het microbioom, welke een belangrijke rol speelt in je darmgezondheid (en daarmee welke stoffen je lichaam binnenkomen), het immuunsysteem en ontsteking. Daarnaast werken de antioxidanten uit groenten en fruit beschermend tegen kanker. Plantaardige eiwitten en vetten dragen bij aan een gezonde stofwisseling en een gezond gewicht. Focus op het eten van vezels, eiwitten en vetten om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden, insulineresistentie te voorkomen en ontsteking te verminderen. [5] Zorg ook dat je voldoende methylgroepen binnen krijgt, omdat deze nodig zijn voor een gezonde genexpressie. [2] Dat doe je door regelmatig voedingsmiddelen zoals rode bietjes, groene bladgroenten, broccoli, ui, knoflook, eieren, vis en schaaldieren te eten. Je kunt eventueel ook een vitamine B12 supplement in de vorm van methylcobalamine erbij nemen. [2]

Vermijd bewerkte producten

Bewerkte voedingsmiddelen, suiker en rood vlees verhogen het risico op verscheidene soorten kanker. Deze producten leiden tot ontsteking in het lichaam en maken daarmee de weg vrij naar het ontstaan van kanker. Zie bewerkte voedingsmiddelen daarom niet als voeding, maar als schadelijke vulling. Blijf dus weg bij fast food, chips, koek, snoep, suikerhoudende drankjes (yup, ook fruitsapjes…), bewerkt vlees, en voorverpakte maaltijden. De suiker, het zout, de transvetten, de onnatuurlijke stoffen… het is vergif.

Houd giftige stoffen buiten de deur

Nog meer gif: pesticiden, PFAS, microplastics.. Blootstelling aan dergelijke toxische stoffen kan het risico op kanker verhogen door beschadiging van het DNA en het stimuleren van chronische laaggradige ontsteking. Probeer zo min mogelijk in aanraking te komen met deze stoffen. Was je groenten en fruit goed af, schraap geen verpakkingen leeg, en draag beschermend materiaal indien je met giftige stoffen moet werken (zoals ik in het laboratorium tijdens mijn promotieonderzoek, maar ook als je bij het schoonmaken bleek gebruikt bijvoorbeeld).

Slaap voldoende

Slaap is hét moment voor je immuunsysteem om alle reparatiewerkzaamheden uit te voeren. “We zijn nou eenmaal een zak met cellen; er kán iets verkeerd gaan.” zegt oncologisch chirurg Dr. Eva Noorda nuchter. [6] Gelukkig hebben wij een ingebouwde opsporings- en opruimingsbrigade die dat weer teniet kan doen. Maar dan moet het daar wel de kans voor krijgen natuurlijk. Zorg voor minimaal 7 uur kwalitatief goede slaap en je team van immuuncellen lapt je weer zo goed mogelijk op. Hier lees je hoe je zo goed mogelijk kunt slapen.

Verminder stress

Stress verzwakt het immuunsysteem, verhoogt bloedsuikerspiegels en voedt laaggradige ontsteking in het lichaam. Daarnaast helpt stress juist kankergroei door extra bloedvaatjes aan te maken rondom de tumor (dat wil je dus niet). Verminder chronische stress door bewust te ontspannen en actief aan stressreductie te doen, bijvoorbeeld door middel van mindfulness, in de natuur zijn, rustige muziek, yoga nidra of ademhaling. [2][6]

Rook niet

Dat roken kanker kan veroorzaken… daar zijn we allemaal wel van doordrongen (toch?). Elke vorm van tabak is schadelijk voor de gezondheid, doordat het de cellen beschadigt en de effectiviteit van het immuunsysteem ondermijnt. Begin dus nooit met roken (ook niet met vaping!), en vraag hulp bij stoppen met roken. Het is nooit te laat om te stoppen met roken!

Beperk alcohol

Nu ga je me minder leuk vinden, ik weet het. Maar hoe ‘normaal’ alcohol ook is, het is nog steeds vergif. De ethanol in alcoholische dranken kan leiden tot oxidatieve stress, beschadiging van de DNA-structuur, celdood en uiteindelijk kanker. Daarnaast geven alcoholische drankjes ook nog eens een boel suiker mee waardoor er meer ontsteking in het lichaam komt. Het is een fabeltje dat alcohol ook positieve effecten op de gezondheid kan hebben. Alcohol is de enige drug waarbij je raar wordt aangekeken als je het niet gebruikt (en dat vind ik dan weer heel gek). Ik daag je uit om het eerste schaap over de dam te zijn. Toon moed en stop met drinken. Het leven is ook fantastisch zonder!

Bescherm je huid

De UV-straling van de zon pleegt stiekem roofbouw op de DNA-structuur van je huidcellen (en ook op de eiwitten die je huid er jong en kwiek uit laten zien trouwens). Voorkom het ontstaan van huidkanker en bescherm je zelf goed met weren, kleren, en smeren. Ik schreef er eerder al uitgebreid over in dit artikel.

Laat je screenen

Steek niet je kop in het zand als je een uitnodiging tot screening voor baarmoederhalskanker, borstkanker of darmkanker krijgt. Door screening kan kanker vroegtijdig worden opgespoord en behandeld, waardoor je kans op overleving én je kwaliteit van leven beter wordt. Ik ben zelf erg blij dat het bevolkingsonderzoek bestaat. Daardoor ben ik op het spoor gekomen van kwaadaardige cellen in mijn lichaam en heb ik het op tijd kunnen aanpakken!

Een gezonde leefstijl als basis voor kankerpreventie

Dit waren mijn 11 aanbevelingen om kanker zo goed mogelijk te voorkomen. Niet verrassend komt het simpelweg neer op een bewuste, gezonde leefstijl. Probeer stap voor stap deze aanbevelingen op te nemen in je dagelijkse routines. Hiermee zorg je ervoor dat je uitgangspositie zo goed mogelijk is. Pech bestaat natuurlijk, maar dan heb je er in ieder geval alles aan gedaan!

Luister ook de podcast over preventie van kanker:

Belangrijk: Leefstijlkeuzes maak je op eigen verantwoordelijkheid. Raadpleeg altijd eerst je eigen huisarts of behandelend medisch specialist bij bestaande aandoeningen of nieuwe klachten voordat je leefstijlaanpassingen maakt. Ik probeer vanuit mijn achtergrond als arts en wetenschapper zo betrouwbaar mogelijke informatie te verstrekken, echter kan ik via een blog geen persoonlijke adviezen geven. 

Bronnen:
[1] Integraal Kankercentrum Nederland. NKR cijfers: Incidentie. Geraadpleegd 17-04-2023.
[2] Dr. Věra Novotný. “Oncologie, epigenetica en interventie.” Academy for Integrative Medicine, 15-04-2023.
[3] Wereld Kanker Onderzoek Fonds. De tien aanbevelingen voor het verkleinen van de kans op kanker.
[4] Michael Pollan. In Defense of Food.
[5] Jessie Inchauspé. Glucose Revolution [affiliate link] 
[6] Dr. Eva Noorda. “Leefstijl in de oncologie.” Academy for Integrative Medicine, 15-04-2023.